 PARK STAROMIEJSKI
(Park Śledzia)
ul. Zachodnia, Ogrodowa, Północna, Franciszkańska
Park jest położony na granicy Śródmieścia i Bałut, w dolinie rzeki Łódki. Całkowita powierzchnia parku wynosi 17 hektarów. Od południa ograniczony jest on ulicą Północną i Ogrodową, od północy Wolborską, od wschodu Franciszkańską a jego zachodnią granicę stanowi ulica Zachodnia. Park składa się z dwóch części a linię podziału wyznacza ulica Nowomiejska. Jak sama nazwa wskazuje park usytuowany jest w najstarszej części naszego miasta i od północy sąsiaduje ze Starym Rynkiem – miejscem, gdzie kiedyś biło serce dawnej Łodzi. Sam park nie jest jednak stary, jego początki sięgają lat pięćdziesiątych XX wieku.
Teren, który obecnie zajmuje, jeszcze w XIX wieku w dużej części zalany był wodą, znajdował się tam bowiem staw utworzony na rzece Łódce, tuż obok stawu zaś umieszczony był młyn wodny. Pod koniec XIX wieku staw osuszono a jego miejsce zajęły ulice i budynki mieszkalne. Mieszkańcami tego rejonu byli przede wszystkim niezamożni łódzcy Żydzi trudniący się w głównej mierze drobnym handlem i rzemiosłem. W książce „Parki Łodzi” znaleźć można taki oto cytat opisujący nieistniejący już świat: „Wszystkie domy obfitują tutaj w sklepy, których liczba jest tak wielka, że zabrakło dla nich powierzchni frontowej, wskutek tego mieszczą się one we wszystkich przeważnie wydłużonych podwórzach i znajdujemy je nawet na wyższych kondygnacjach domów. Jest to dzielnica drobnohandlowa, niesłychanie ożywiona i hałaśliwa. Ulice wypełnione są niewyczerpanym tłumem przechodniów”.
Sytuacja uległa zmianie w czasie II wojny światowej. Część budynków w 1941 roku została przez hitlerowców wyburzona a ich dawni mieszkańcy trafili do getta (obecny teren parku był wówczas jego południową granicą).
Po zakończeniu wojny wyburzono pozostałe budynki a na nie uprzątniętym do końca gruzowisku postanowiono założyć park. Powstawał on w latach 1951-1953 według projektu inż. Chrabelskiego. Ponieważ gleba w tym miejscu była bardzo uboga i nasadzenia rosły zbyt wolno, postanowiono dużym nakładem kosztów i pracy, nasadzić drzewa już ukorzenione, które łatwiej przyjęłyby się w tak trudnych warunkach. Pomysł ten został zrealizowany w latach 1954-1955, sprowadzono wtedy ze szkółki na Marysinie 138 dużych drzew, które wykopano i przewieziono wraz z bryłami ziemi. Były to głownie kasztanowce, leszczyna turecka i brzoza brodawkowata. Rośliny przyjęły się w nowym parku i rosną w nim do dziś.
Łatwo wytłumaczyć oficjalną nazwę parku, skąd jednak wzięła się nieoficjalna nazwa Park Śledzia? Podobno miejsce to zawdzięcza ją zapachowi, który unosił się na tym terenie w czasie budowy parku i tuż po jej zakończeniu. Aromat śledzi pochodził z piwnic zburzonych budynków, w których kiedyś mieściły się składy rybne.
Park Staromiejski charakteryzuje się ciekawym ukształtowaniem terenu, od ulicy Wolborskiej odgradza go dość wysoka skarpa, stok doliny rzeki Łódki. Skoro park położony jest w rzecznej dolinie, to gdzie znajduje się sama rzeka?. W I połowie XX wieku Łódka spełniała rolę ścieku, do którego spływały nieczystości z okolicznych zabudowań. Zapach unoszący się nad nią był tak nieprzyjemny, że postanowiono ująć ją w zamknięty kanał. W 1917 roku wpuszczono pod ziemię część rzeki na odcinku między ul. Nowomiejską a Wschodnią, która ciągnęła się wtedy dalej na północ niż obecnie. Pozostały odcinek Łódki skanalizowano po II wojnie światowej. Rzeka płynie nadal, tyle że już nie na powierzchni, lecz pod stopami odwiedzających park (króciutki jej fragment jest widoczny przy utworzonym we wschodniej części parku małym stawie).
Na południu wschodniej części parku (przy ul. Północnej) znajduje się budynek dawnej - nieczynnej już - krańcówki tramwajowej, do dziś są tu tory i pętla, na której kiedyś kończyły bieg tramwaje z Lutomierska, Ozorkowa, Zgierza i Konstantynowa. W budynku znajdowała się poczekalnia dla podróżnych, kasa biletowa, barek, dyspozytornia i biuro rzeczy znalezionych. Nieczynna od dawna i niszczejąca krańcówka została w tym roku odmalowana i stała się napowietrzną galerią fotografii – od 15 maja do 28 września 2008 eksponowana jest tutaj wystawa Planeta Ocean pokazująca życie w głębi wód. Warto dodać, że w roku 2007 w sąsiedztwie starej krańcówki prezentowano wystawę fotografii Ziemia z Nieba. Miejmy nadzieję, że tego typu wydarzenia zagoszczą w budynku krańcówki na stałe i pozwolą ocalić ją od zniszczenia.
W tej samej, wschodniej części parku, przy ulicy Nowomiejskiej, stoi zbudowany w 1975 roku zegar słoneczny. Przedstawia on wycinek układu słonecznego, jednak trójkątny kształt i duże, okrągłe otwory sprawiają, że kojarzony jest częściej z kawałkiem sera niż odwzorowaniem układu planet. W 1995 roku, w północnej części parku, przy ulicy Wolborskiej, powstał monumentalny Pomnik Dekalogu. Na trzy i pół metrowym cokole w którego podstawę wmurowano urnę z ziemią z Jerozolimy, umieszczono figurę Mojżesza, który dźwiga kamienne tablice z dziesięciorgiem przykazań. Pomnik upamiętniać ma Żydów zamieszkujących niegdyś Łódź oraz być symbolem pojednania i pokoju. Warto wiedzieć, że w pobliżu pomnika przed II wojną światową znajdowała się zbudowana w egzotycznym, mauretańskim stylu, synagoga skupiająca wszystkich wyznawców Judaizmu z okolicy, nazywano ją Altshtot czyli stare miasto. Budynek został spalony przez hitlerowców w listopadzie 1939 roku. Obecnie nie ma po nim śladu.
Po tej stronie parku znajduje się też wspomniany już sztuczny staw utworzony na Łódce z małą wyspą po środku. Miejsce to upodobały sobie kaczki i zlatują się tutaj dużymi grupami.
Druga część parku, położona pomiędzy ulicami Zachodnią i Nowomiejska, jest zdecydowanie mniejsza od części wschodniej. Centralny punkt stanowi duża, okrągła fontanna, wkoło której ustawiono ławki. W pobliżu fontanny znajdują się dwie rzeźby plenerowe pod którymi w 2007 roku założono dywany kwiatowe sponsorowane przez jedną z firm inwestujących w Łodzi. W tej części parku, na wzniesieniu, w cieniu wysokich topól stoją stoliki szachowe, które w ciepłe dni przyciągają zarówno miłośników gier jak i amatorów spożywania różnego rodzaju napojów na świeżym powietrzu. W tym miejscu często spotkać można miłośników gry we francuskie bule, którzy tutaj właśnie trenują tą nieznaną jeszcze szerzej w Polsce grę.
Niedaleko stolików, po przeciwnej stronie alejki, we wrześniu 2005 roku odsłonięto pomnik harcmistrza Aleksandra Kamińskiego, wieloletniego działacza ZHP, nauczyciela, w czasie wojny członka Głównej Kwatery Szarych Szeregów, pisarza – autora m.in. „Kamieni na szaniec”.
Park Staromiejski jest mało zróżnicowany pod względem dendrologicznym. Występują tu przede wszystkim pospolite gatunki drzew liściastych. W zachodniej części liczebną przewagę mają klony srebrzyste, którymi obsadzone są główne alejki oraz trawniki wokół placu z fontanną. Występują tu też okazy dębu czerwonego, lipy drobnolistnej, brzozy brodawkowatej, kasztanowca, klonu zwyczajnego w odmianie czerwonolistnej. Topole czarne porastają plac na którym stoją stoliki szachowe.
Ponoć najstarszym drzewem w parku jest rosnący w pobliżu ulicy Zachodniej kasztanowiec, któremu udało się przetrwać przemiany dokonujące się na tym terenie w czasie i po II wojnie światowej.
W części wschodniej parku zróżnicowanie gatunkowe jest nieco większe. Aleja położona najbliżej ul. Północnej obrośnięta jest lipą drobnolistną oraz topolą czarną. Równoległa do niej krótsza alejka obsadzona jest klonami zwyczajnymi oraz jaworami. Wzdłuż kolejnej dróżki rosną leszczyny tureckie, których orzechy otulone są charakterystycznymi, frędzlowato postrzępionymi okrywkami. Przy sztucznym stawie w tej części parku spotkamy też jesiony wyniosłe, robinię akacjowe, jarzęby szwedzkie i pospolite oraz, przy ogrodzeniu placu zabaw, okazałą wierzbę mandżurską.
Drzewa iglaste występują tu bardzo nielicznie, słabe warunki glebowe oraz zanieczyszczenie powietrza nie sprzyjają ich rozwojowi. W parku spotkać można pojedyncze egzemplarze świerka srebrzystego, w części zachodniej rośnie też modrzew europejski.
Źródło mapy: http://pl.wikipedia.org/, wykonanie: HuBar.
Powiększenie mapy >
|
Mapa w wersji do kserowania >
|
Ścieżka dydaktyczna >
|
Galeria zdjęć >
|
|
|
|
